Wanneer u in Nederland de openbare weg op wilt in een gemotoriseerd voertuig, is het hebben van een geldig rijbewijs voor dat type voertuig een keihard vereiste.
“Aan de bestuurder van een motorrijtuig op de weg dient door de daartoe bevoegde autoriteit een rijbewijs te zijn afgegeven voor het besturen van motorrijtuigen van de categorie waartoe dat motorrijtuig behoort.”
Rijden zonder rijbewijs is bij wet verboden. Stapt u toch op een scooter, brom- of motorfiets zonder geldig rijbewijs, of kruipt u zonder hiervoor met goed gevolg examen afgelegd te hebben achter het stuur van een tractor of (vracht)auto, dan begaat u een overtreding. Overtredingen gelden niet als een ernstig strafbaar feit, maar toch kan de straf voor rijden zonder geldig rijbewijs flink oplopen.
Het is dan ook belangrijk dat u bij een aanklacht als deze direct juridische hulp inroept van een gespecialiseerde advocaat. Wij koppelen u graag aan zo’n advocaat. Vul het contactformulier in en wij sturen uw gegevens door naar een ervaren advocaat bij u in de regio.
Inhoud
Kleine kanttekening
Mogelijk rijdt u zonder rijbewijs omdat u deze thuis bent vergeten. In dit geval bent u wel in het bezit van een geldig rijbewijs en is de straf een stuk milder dan bij het rijden zonder rijbewijs.
Verschil met rijden tijdens rijontzegging en joyriding
Rijden zonder rijbewijs betekent dus in feite dat iemand zonder toestemming van bevoegde instanties een motorvoertuig bestuurt. In die zin lijkt het vergrijp op rijden tijdens rijontzegging of joyriding, maar toch zijn er verschillen.
Rijden tijdens rijontzegging
In het geval van rijden tijdens rijontzegging heeft de bestuurder immers wel ooit een geldig rijbewijs behaald, maar is hij of zij (bijvoorbeeld vanwege een invordering wegens snelheid) tijdelijk niet bevoegd om het te gebruiken. Dat is dus wat anders dan een situatie waarin iemand helemaal geen rijbewijs heeft. Het rijbewijs is er in dit geval wel, maar toch mag de persoon (tijdelijk) niet rijden. Doet men dat toch, dan is er sprake van een misdrijf en volgt over het algemeen een zwaardere straf dan bij rijden zonder rijbewijs.
Joyriding
Joyriding wordt omschreven als het rijden met andermans auto zonder dat de eigenaar daarvoor (expliciet of impliciet) toestemming heeft gegeven. Alhoewel het vaak voorkomt dat de bestuurder in kwestie geen rijbewijs heeft, is dat voor een veroordeling wegens joyriding niet van belang. Ook de straffen voor joyriding vallen vaak hoger uit dan de straffen voor rijden zonder geldig rijbewijs, al is dat deels afhankelijk van de vraag hoe vaak iemand al terecht heeft gestaan. Meer informatie over joyriding leest u hier.
Bij ongeval niet verzekerd
In tegenstelling tot rijden tijdens een rijontzegging vormt rijden zonder geldig rijbewijs geen misdrijf, maar toch kan het vergrijp grote gevolgen hebben. Wanneer u immers zonder rijbewijs de weg op gaat en bij een verkeersongeval betrokken raakt, bent u niet verzekerd. Dat betekent dat u met een flinke schadepost kunt komen te zitten, die u in het ergste geval een leven lang kan blijven achtervolgen. Denk hierbij niet alleen aan materiële schade, zoals de schade aan uw auto of een vangrail, maar vooral ook aan medische kosten en eventueel smartengeld in geval van (blijvend) letsel. Het is deels vanwege dit risico dat rijden zonder rijbewijs, zeker bij recidive, serieus bestraft wordt.
Straffen: boete en celstraf
Een aanklacht wegens rijden zonder geldig rijbewijs wordt afgehandeld door de kantonrechter. De eerste keer zult u echter vaak een strafbeschikking ontvangen. Zo’n beschikking is in feite een voorstel van het Openbaar Ministerie (OM) om de zaak zonder tussenkomst van de rechter af te doen middels een geldboete en zo beide partijen de moeite van een zitting te besparen. Accepteert en betaalt u de boete, dan bent u verder van de zaak af. Wel is het zo dat u daardoor impliciet schuld bekent en het strafbare feit wordt geregistreerd in justitiële documentatie. Met andere woorden: door de strafbeschikking van het OM te accepteren ontstaat een strafblad. Bedenk dus goed wat u doet en raadpleeg altijd een advocaat voordat u een eventuele strafbeschikking accepteert.
Eerste keer vaak alleen geldboete, bij recidive hechtenis
De straffen voor rijden zonder rijbewijs zijn niet mals en kunnen in geval van recidive snel oplopen. De eerste keer komt u zoals gezegd vaak weg met een boete. Wordt u na een eerste veroordeling echter binnen 4 jaar opnieuw aangehouden, dan is naast een geldboete (afhankelijk van het type voertuig) voorwaardelijke hechtenis vaak onvermijdelijk. U hoeft deze hechtenis, oftewel celstraf, alleen uit te zitten als u binnen de proeftijd van 2 jaar opnieuw in de fout gaat. Vanaf de 3e overtreding wordt de hechtenis echter vaak onvoorwaardelijk van karakter. Dit wil zeggen dat u bij veroordeling zonder meer voor enkele weken achter de tralies verdwijnt.
Richtlijn strafvordering
Om het de kantonrechter gemakkelijker te maken en er voor te zorgen dat veroordeelden zoveel mogelijk op gelijke straffen kunnen rekenen (dat laatste noemt men rechtsgelijkheid) heeft het OM voor bepaalde, veelvoorkomende delicten een richtlijn voor strafvordering opgesteld. Ook voor rijden zonder rijbewijs bestaat zo’n richtlijn. Hierin wordt met name besproken hoe de straf verandert (lees: toeneemt) als iemand meerdere keren voor hetzelfde vergrijp bij de kantonrechter verschijnt. De zogeheten recidiveregeling van deze (nieuwe) richtlijn, in werking getreden op 1 januari 2020, ziet er als volgt uit:
| Eerste overtreding | OM-strafbeschikking vast tarief: € 360 |
| Tweede overtreding | Dagvaarden, eis ter zitting: geldboete categorie 1 en 2: € 500 en categorie 3: € 375 en voor alle categorieën 1 week hechtenis voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaar |
| Derde overtreding* | Dagvaarden, eis ter zitting: 2 weken hechtenis onvoorwaardelijk |
| Vierde overtreding | Dagvaarden, eis ter zitting: 4 weken hechtenis onvoorwaardelijk |
| Vijfde en volgende overtreding** | Dagvaarden, eis ter zitting: 6 weken hechtenis onvoorwaardelijk |
* Bij herhaald plegen binnen 3 jaar voertuig in beslag nemen
** Bij iedere volgende overtreding wordt de hechtenis steeds 2 weken verhoogd
Geen rijontzegging mogelijk
Wanneer u wordt veroordeeld wegens rijden zonder een geldig rijbewijs kunt u dus in veel gevallen rekenen op een geldboete en/of (voorwaardelijke dan wel onvoorwaardelijke) hechtenis. Ook een taakstraf behoort tot de mogelijkheden. Het is niet mogelijk dat u daarnaast ook nog een ontzegging van de rijbevoegdheid of rijontzegging (OBM) opgelegd krijgt. Dit klinkt in eerste instantie logisch, omdat u zonder rijbewijs überhaupt niet mag rijden. Het komt echter regelmatig voor dat veroordeelden wegens rijden zonder rijbewijs ondertussen wel al bezig zijn met rijlessen. Dat traject loopt dus bij een veroordeling niet direct vertraging op (tenzij de veroordeelde in hechtenis is genomen uiteraard).
Schakel een ervaren advocaat in
Alhoewel rijden zonder rijbewijs een overtreding vormt (en geen misdrijf), heeft u kunnen zien dat de straffen voor dit vergrijp er niet om liegen. Bovendien geldt dat u bij veroordeling, ook als het de eerste keer is, een strafbaar feit krijgt bijgeschreven in uw justitiële documentatie en er zo dus een strafblad ontstaat. En dan hebben we het nog niet over de eventuele consequenties bij recidive of een ongeluk. De gevolgen voor een veroordeling wegens rijden zonder geldig rijbewijs kunnen dus verstrekkend zijn en dat maakt het van groot belang om bij het ontstaan van beschuldigingen direct contact met ons op te nemen.
Ook bij de gang naar de kantonrechter is een goede advocaat zijn of haar gewicht immers in goud waard. Deze kan in veel gevallen voorkomen dat u hechtenis krijgt opgelegd, bijvoorbeeld door te betogen dat een dergelijke straf uw (werkzame en/of gezins)leven volledig zou ontregelen en zo dus meer kwaad doet dan goed.
Pro deo mogelijk
Wij brengen u in contact met ervaren advocaten die zijn aangesloten bij de Raad voor Rechtsbijstand. Hierdoor kunnen zij, wanneer u daarvoor in aanmerking komt, bijstaan op basis van toevoeging. Dit noemt men ook wel pro deo. Pro deo bijstand betekent dat u niet de volledige som aan advocatenkosten hoeft te betalen, maar slechts een deel daarvan. De overgrote meerderheid van de kosten komt voor rekening van de staat. Zo weet u zichzelf verzekerd van de best denkbare kwaliteit, tegen de laagst mogelijke prijs.
Wilt u weten of u aan de voorwaarden voldoet? Lees meer op ‘Kosten Pro Deo‘.
Neem contact op
Vraag gelijk een gratis adviesgesprek aan. Vul het contactformulier in of klik op onderstaande button. U wordt uiterlijk de volgende werkdag teruggebeld door een ervaren advocaat op het gebied van het verkeersrecht. Dit eerste gesprek is geheel vrijblijvend.
Meer over het rijbewijs?
De onderwerpen ‘auto in beslag genomen‘ en ‘joyriding‘ hangen nauw samen met bovenstaande.
